Felieton dr Zbigniewa Canowieckiego
Gospodarcze specjalizacje Pomorza
Gospodarcze plany rozwojowe przygotowywane są na wszystkich szczeblach administracyjnych państwa i systematycznie uaktualniane w oparciu o zmieniające się trendy i warunki zewnętrzne. W rezultacie przeprowadzonego w 2015 roku oddolnego procesu konsultacji Zarząd Województwa Pomorskiego oparł rozwój gospodarki pomorskiej na czterech obszarach Inteligentnych Specjalizacji Pomorza, które postanowił wspierać. Celem takiego wsparcia wybrano technologie: offshore i portowo-logistyczne, interaktywne w środowisku nasyconym informacyjnie, ekoefektywne w produkcji, przesyle, dystrybucji i zużyciu energii i paliw oraz w budownictwie, a także medyczne w zakresie chorób cywilizacyjnych i okresu starzenia.
Porozumienia na rzecz rozwoju tych technologii Samorząd Województwa Pomorskiego podpisał z 430 pomorskimi podmiotami reprezentującymi obszary inteligentnych specjalizacji, w tym z ponad 290 przedsiębiorstwami oraz uczelniami, instytucjami otoczenia biznesu i organizacjami pozarządowymi. W wyniku procesu weryfikacji tych obszarów przeprowadzonego w 2018 roku stwierdzono, że zachowują one swoją aktualność i dobrze odzwierciedlają kluczowe potencjały gospodarcze Pomorza. Na podstawie aktualnych analiz można stwierdzić, że wskazane specjalizacje rozwijały się w ostatnich latach szybciej niż cała gospodarka województwa pomorskiego. Na tym tle wyróżnia się branża technologii interaktywnych i informatycznych, która pod względem wszystkich analizowanych wskaźników rozwijała się w ostatnich latach zdecydowanie szybciej niż cały region. Dynamika tej specjalizacji opiera się szczególnie na rozwoju technologii powiązanych ze sztuczną inteligencją i systemami autonomicznymi. Zatrudnienie w sektorze informacji i komunikacji wzrosło w ciągu ostatnich pięciu lat o 44%. W przypadku specjalizacji morskiej współpraca rozwija się w kierunku digitalizacji logistyki portowej, cyfrowej modernizacji tej specjalizacji oraz tworzenia warunków dla rozwoju farm wiatrowych ulokowanych wzdłuż polskiego wybrzeża. Wyzwaniem jest rozwijanie tematycznych grup branżowych, dotyczących edukacji kadr dla branży morskiej (technologie wodorowe, offshore) oraz zagadnień związanych z wykorzystaniem nowych technologii, w tym kosmicznych i satelitarnych oraz paliw alternatywnych. Z kolei działania specjalizacji energetycznej skupiają się głównie na skutecznej transformacji od energii kopalnej do energii odnawialnej w wyniku czego systematycznie wzrasta na Pomorzu udział energii odnawialnej w produkcji energii elektrycznej ogółem. Aktywność tej specjalizacji rozwija się w kierunku: budownictwa ekologicznego i efektywnego energetycznie, magazynowania energii oraz wykorzystania nowych źródeł energii, w tym wodoru oraz energii z offshore. Czwarta specjalizacja powiązana z technologiami medycznymi ukierunkowała swoje działania na przygotowanie nowych technologii pod potrzeby jednostek medycznych i pacjentów. Współpraca przedsiębiorstw z uczelniami i kadrą medyczną w realizacji wspólnych projektów oraz inicjatyw sieciujących sprzyja wdrażaniu w pomorskich szpitalach najnowszych technologii, w tym wykorzystujących sztuczną inteligencję.
W wyniku przeprowadzonej pod koniec 2021 roku analizy dynamiki rozwoju Inteligentnych Specjalizacji Pomorza jednoznacznie wskazano, że firmy funkcjonujące w tych obszarach częściej podejmują projekty badawczo-rozwojowe i innowacyjne, częściej prowadzą działalność eksportową, powszechniej wykorzystują technologie cyfrowe, automatyzację i zielone technologie oraz w szerszym zakresie szkolą pracowników. Cechuje je większy optymizm co do przyszłości oraz wzrost wydajności pracy. Borykają się również ze stosunkowo mniejszymi problemami finansowymi i niedoborami pracowników.
Znaczącą rolę w rozwoju i promocji Inteligentnych Specjalizacji Pomorza odgrywają klastry będące strukturą powiązań i sieci współpracy biznesu, nauki i organizacji pozarządowych w regionalnym ekosystemie gospodarczym. W województwie pomorskim działa 11 klastrów, w tym dwa Krajowe Klastry Kluczowe: Interizon i Klaster Logistyczno-Transportowy Północ–Południe. Klastry najczęściej oferują swoim członkom usługi związane z doradztwem, organizacją spotkań i wydarzeń branżowych oraz wspólną promocją. Klastry podążają za nowymi trendami technologicznymi dotyczącymi nowoczesnych technologii (Klaster Technologii Wodorowych), realizują międzynarodowe projekty (Cosmenerg – Bałtycki Klaster Ekoenergetyczny i Innolabs – Klaster Interizon) oraz działają w międzynarodowych sieciach i platformach współpracy klastrowej (np. European Cluster Collaboration Platform). Współpraca zainicjowana w ramach Inteligentnych Specjalizacji Pomorza zaowocowała szeregiem inicjatyw i projektów z zaangażowaniem klastrów, jak np. Pomorski Hub Innowacji Cyfrowych (pomoc w transformacji cyfrowej firm), Pomorska Dolina Wodorowa (zwiększenie udziału wodoru jako paliwa w transportowym mikście energetycznym województwa pomorskiego), Grupa Zadaniowa Pojazdy Autonomiczne, Pomorska Platforma Rozwoju Morskiej Energetyki Wiatrowej na Bałtyku, Inkubator Morski – Centrum Kompetencji (działania szkoleniowe na nowoczesnych symulatorach portowych) czy Pomorski Klaster Diagnostyczny (tworzenie warunków dla prowadzenia działalności badawczej i operacyjnej sektora diagnostycznego).
Przyjęte kierunki rozwoju gospodarczego Pomorza realizowane z dużą konsekwencją i determinacją wymagają jednak stałej weryfikacji, aktualizacji oraz dyskusji społecznej w różnej formie i z udziałem wszystkich zainteresowanych środowisk.
